Τα τελευταία χρόνια,παρατηρείται μια παγκόσμια αύξηση της κατανάλωσης σε φοινικέλαιο και κατ΄επέκταση αύξηση της παραγωγής του εν λόγω καρπού. Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…..

  1. Τι είναι το φοινικέλαιο;

 Η κύρια πηγή του φοινικελαίου είναι το δέντρο  Elaeis guineensis (φοινικέλα). Είναι ιθαγενές φυτό το οποίο φύεται αρχικά,στην Δυτική και Νοτιοδυτική Αφρική. Χρονολογείται σ’αυτή την περιοχή, περισσότερο από 5.000 χρόνια. Υπάρχει άλλη μία παρόμοια καλλιέργεια, γνωστή ως Elaeis oleifera, στην Νότια Αμερική, η οποία σπάνια καλλιεργείται εμπορικά. Ωστόσο,ένα υβρίδιο των δύο (2) αυτών δέντρων, χρησιμοποιείται -μερικές φορές-για την παραγωγή του φοινικελαίου. Προέρχεται από τους σαρκώδεις καρπούς των φοινικελαίων. Το χρώμα των καρπών είναι κοκκινωπό-πορτοκαλί,γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη β΄καροτένιου και βιταμίνης Α.Η γεύση του θεωρείται αλμυρή και γήινη. Πολλοί άνθρωποι αναφέρονται σ αυτό, με μια γεύση καρότου ή κολοκύθας. Το βρίσκουμε σε:

  • Καρύδια
  • Σιτηρά
  • Προϊόντα φούρνου,όπως ψωμι,μπισκότα,maffin
  • Πρωτεϊνικές μπάρες διαίτης
  • Σοκολάτα
  • Μαργαρίνη

Την δεκαετία του ΄80,αντικαταστάθηκε από τα trans λιπαρά. Η αποκάλυψη όμως του κινδύνου για την υγεία των εν λόγω λιπαρών, έβαλε την παραγωγή του φοινικελαίου, ξανά, σε λειτουργία.

 Τα 14gr φοινικελαίου (1κουταλιά της σούπας), περιέχουν:

  • 114 θερμίδες
  • 14gr λίπος
  • 7gr κορεσμένο λίπος
  • 5gr μονο-ακόρεστο λίπος
  • 1,5gr πολυ-ακόρεστο λίπος
  • 11% βιταμίνη Ε

2 .Η σχέση του φοινικελαίου με την υγεία και την διατροφή

Όλες οι θερμίδες του φοινικέλαιου προέρχονται από λίπος. Η κατανομή λιπαρών οξέων είναι 50% κορεσμένα λιπαρά οξέα, 40% μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και 10% πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Ο κύριος τύπος κορεσμένου λίπους που βρίσκεται στο φοινικέλαιο είναι το παλμιτικό οξύ, το οποίο συμβάλλει στο 44% των θερμίδων του. Περιέχει επίσης υψηλές ποσότητες ελαϊκού οξέος και μικρότερες ποσότητες λινολεϊκού οξέος και στεατικού οξέος. Η κόκκινη-πορτοκαλί χρωστική κόκκινου φοινικέλαιου προέρχεται από αντιοξειδωτικά γνωστά ως καροτενοειδή, συμπεριλαμβανομένου του βήτα-καροτένιου, τα οποία το σώμα μπορεί να μετατρέψει σε βιταμίνη Α . Το φοινικέλαιο έχει συνδεθεί με οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της εγκεφαλικής λειτουργίας, της μείωσης των παραγόντων κινδύνου καρδιακής νόσου και της βελτίωσης της κατάστασης της βιταμίνης Α Το φοινικέλαιο είναι μια εξαιρετική πηγή τοκοτριενόλης, μια μορφή  βιταμίνης Ε με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες που μπορεί να υποστηρίξουν την υγεία του εγκεφάλου. Μελέτες σε ζώα και ανθρώπους υποδεικνύουν ότι οι τοκοτριενόλες στο φοινικέλαιο μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία των ευαίσθητων πολυακόρεστων λιπών στον εγκέφαλο, στην επιβράδυνση της εξέλιξης της άνοιας, στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου και στην πρόληψη της ανάπτυξης εγκεφαλικών βλαβών. Σε μια διετή μελέτη 121 ατόμων με εγκεφαλικές αλλοιώσεις, η ομάδα που πήρε τοκοτριενόλες που προέρχονται από φοινικέλαιο δύο φορές την ημέρα παρέμεινε σταθερή, ενώ η ομάδα που έλαβε ένα εικονικό φάρμακο παρουσίασε αύξηση της βλάβης. Αν και οι περισσότερες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι το φοινικέλαιο έχει προστατευτική επίδραση στην υγεία της καρδιάς, άλλοι έχουν αναφέρει συγκρουόμενα αποτελέσματα. Μία μελέτη διεξήχθη σε γυναίκες με υψηλή χοληστερόλη. Έδειξε ότι τα επίπεδα μικρής, πυκνής LDL (sdLDL) – του τύπου χοληστερόλης που συνδέεται με καρδιακές παθήσεις – αυξήθηκαν με φοινικέλαιο αλλά μειώθηκαν με άλλα έλαια.Ωστόσο, ένας συνδυασμός ελαίου φοινικέλαιου και ρυζιού μειώνει τα επίπεδα sdLDL . Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι το sdLDL δεν άλλαξε στην ομάδα που κατανάλωνε φοινικέλαιο, ενώ τα μεγάλα σωματίδια LDL αυξήθηκαν. Τα μεγάλα σωματίδια LDL θεωρούνται λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν καρδιακές προσβολές από τα μικρά, πυκνά σωματίδια LDL. Άλλες μελέτες έχουν αναφέρει αύξηση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης σε απόκριση κατανάλωσης φοινικέλαιου. Ωστόσο, στις μελέτες αυτές, τα μεγέθη σωματιδίων LDL δεν μετρήθηκαν. Συχνά χρησιμοποιείται για τηγάνισμα επειδή έχει υψηλό σημείο καπνού 232 ° C (450 ° F) και παραμένει σταθερός υπό υψηλή θερμοκρασία . Το φοινικέλαιο προστίθεται μερικές φορές στο βούτυρο αραχιδών και σε άλλα καρύδια ως σταθεροποιητής για να εμποδίσει το λάδι να διαχωριστεί και να καθιζάνει στην κορυφή του βάζου.

  1. Φοινικέλαιο και περιβάλλον

Τελευταία, η παραγωγή του φοινικελαίου,επεκτάθηκε και στην Νοτιοανατολική Ασία, όπως στην Μαλαισία, Ινδονησία. Αυτή την στιγμή, οι εν λόγω χώρες, παράγουν το 80% της παγκόσμιας προσφοράς. Η WWF . αναφέρει,ότι για να παραχθούν οι σημερινές ποσότητες φοινικελαίου,έχουν μεταβληθεί ή και μετατραπεί,μεγάλοι όγκοι τροπικών δασών σε καλλιέργιες Elaeis guineensis. Απειλούνται σπάνια είδη ζωϊκού και φυτικού βασιλείου. Για να δημιουργηθούν αυτές οι εκτάσεις παραγωγής,γίνεται καύση για την εκκαθάριση. Η καύση,απελευθερώνει CO2 στην ατμόσφαιρα….γνωστό για τις επιπτώσεις του ! Ένα εργοστάσιο παραγωγής φοινικέλαιου παράγει 2,5 μετρικούς τόνους εκροής για κάθε μετρικό τόνο φοινικέλαιου που παράγει. Η άμεση απελευθέρωση αυτών των αποβλήτων μπορεί να προκαλέσει ρύπανση των γλυκών υδάτων, η οποία επηρεάζει την βιοποικιλότητα και τους ανθρώπους. Ενώ οι φυτείες φοινικέλαιου δεν είναι μεγάλοι χρήστες φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων συνολικά, η αδιάκριτη εφαρμογή αυτών των υλικών μπορεί να μολύνει τις πηγές των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. Η πρακτική της αποστράγγισης και μετατροπής των τροπικών δασών τύρφης στην Ινδονησία είναι ιδιαίτερα επιζήμια, καθώς αυτά τα απορροφητικά άνθρακα, αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα ανα μονάδα επιφάνειας από οποιοδήποτε άλλο οικοσύστημα στον κόσμο. Επιπλέον,οι δασικές πυρκαγιές που χρησιμοποιούνται για την εκκαθάριση της βλάστησης και την εγκατάσταση φυτειών φοινικέλαιου, αποτελούν πηγή CO2 που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Λόγω του υψηλού ποσοστού αποδάσωσης, η Ινδονησία είναι ο 3ος μεγαλύτερος παγκόσμιος εκπομπός αερίων θερμοκηπίου.

  1. Και οι καταναλωτές;Τι κάνουν;

Όλα αυτά οδηγούν κάπου; Οι καταναλωτές βρίσκονται σε δίλημμα; Πόσο υγιεινή και κατ’επέκταση, πόσο ηθική είναι η κατανάλωση προϊόντων φοινικέλαιου; Πρόκειται για ένα προϊόν, που βρίσκεται από το ψωμί μέχρι το αφρόλουτρο(;;;;;;) Οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν πιο ηθικές και βιώσιμες μέθοδοι. Για παράδειγμα, μια ανάλυση του 2015 διαπίστωσε ότι ο περιορισμός της επέκτασης νέων φυτειών φοινικέλαιου σε περιοχές χωρίς δάση και η φύτευση μόνο σε περιοχές με χαμηλά αποθέματα άνθρακα θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά έως και 60% !!!!!!!! Η Στρογγυλή Τράπεζα για τα Βιώσιμα Φοινικέλαια  Roundtable on Sustainable Palm Oil – RSPO  είναι μια οργάνωση που δεσμεύεται να κάνει την παραγωγή ελαίου φιλική προς το περιβάλλον, όσο το δυνατόν πιο ευαίσθητη και βιώσιμη από πολιτιστικής απόψεως.  Απονέμουν μόνο πιστοποίηση RSPO στους παραγωγούς που τηρούν τα πρότυπα τους ακολουθώντας ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές, όπως:

  • Δεν υπάρχει εκκαθάριση δασών ή περιοχών που περιέχουν είδη που απειλούνται με εξαφάνιση, εύθραυστα οικοσυστήματα ή περιοχές κρίσιμες για την κάλυψη των βασικών ή παραδοσιακών κοινοτικών αναγκών.
  • Σημαντικά μειωμένη χρήση φυτοφαρμάκων και πυρκαγιών.
  • Δίκαιη μεταχείριση των εργαζομένων, σύμφωνα με τα τοπικά και διεθνή πρότυπα για τα δικαιώματα των εργαζομένων
  • Ενημέρωση και διαβούλευση με τις τοπικές κοινότητες πριν από την ανάπτυξη νέων φυτειών φοινικέλαιου στη γη τους. 

Ουσιαστικά η απάντηση,όπως και στα περισσότερα  βρίσκεται μέσα μας!

ΠΗΓΕΣ:

Φοινικέλαιο: Μύθοι και Αλήθειες