Η πρόοδος της θεραπείας του καρκίνου του μαστού σημειώνεται αλματώδης. Παρόλα αυτά δεν έχει αποφύγει την μαστεκτομή οποιουδήποτε τύπου, σε ολες τις περιπτώσεις. Η πιθανότητα της επανορθωτικής χειρουργικής επέμβασης, όπου αυτή είναι εφικτή, επίσης έχει αλλάξει το περίγραμμα του προβλήματος προσφέροντας στην γυναίκα την αίσθηση μιας φυσιολογικής εμφάνισης του σώματος.
Η γυναίκα αποτελεί σημαντικό πυλώνα της οικογένειας και της κοινωνίας . Η βελτίωση της ψυχικής της κατάστασης όχι μόνο βελτιώνει την ανάρρωση της αλλά και την ψυχική υγεία της οικογένειας της, ενώ οδηγεί σε μεγαλύτερη συνοχή της οικογενειακής και κοινωνικής δομής.
Ο καρκίνος του μαστού και η θεραπεία του, συμπεριλαμβανομένης της μαστεκτομής, μπορούν να προκαλέσουν συναισθήματα πολύπλοκα , πολυεπίπεδα και να οδηγήσουν ενδεχομένως σε απελπισία, διαταραχές της διάθεσης, συναισθήματα υποτίμησης της αξίας του σώματος, μείωση της ελκυστικότητας, αίσθηση ακρωτηριασμού.
Ακόμα κι αν μια γυναίκα ξέρει ότι είναι το σωστό, η αποδοχή της μαστεκτομής ως μέρος της θεραπείας της αποτελεί μια δύσκολη επιλογή. Η αντίσταση και η αμφιθυμία περισσεύουν.
Η μαστεκτομή προκαλεί μεγαλύτερο τραύμα από την ίδια την ασθένεια του καρκίνου του μαστού, εξού και η ανάγκη αντιμετώπισης σε βάθος αυτού του ζητήματος προκειμένου να καταρτιστεί ένα εξατομικευμένο ψυχοθεραπευτικό πλάνο. Να την βοηθήσει να διανύσει την διαδρομή της . Να βγει από το «τρενάκι» του φόβου, του άγχους, της απώλειας. Της απώλειας του μαστού ή και των δυο, τον πόνο, το ψυχικό τραύμα του ακρωτηριασμού, την περίοδο ανάρρωσης, την απομόνωση και τις ατελείωτες σκέψεις υποτροπής.
Δεδομένου ότι το στήθος δεν είναι απλός ένας αδένας, αλλά μια περιοχή που τραβάει πολύ την προσοχή στον πολιτισμό μας ως μέρος της γυναικείας εικόνας του σώματος και έχει επίσης μια αδιαμφισβήτητη ερωτική αξία τόσο για την ίδια, όσο και για το ερωτικό της ταίρι.
Μετά την μαστεκτομή, η ασθενής δυσκολεύεται να συναντήσει το επιθυμητό σώμα και να το ταιριάξει με το προηγούμενο ιδανικό σώμα της. Η εκτίμηση για τον αυτό της αλλάζει. Η φυσικότητα του σώματος, ο σχηματισμός ταυτότητας, η ερωτική επιθυμία η ελπίδα, η ψυχική υγεία και ενδεχομένη επιτυχία σε διάφορες πτυχές της ζωής της είναι μεταξύ των παραγόντων που επηρεάζονται από την εκτίμηση του σώματος .
Η γυναίκα σ΄ αυτή τη φάση χρειάζεται να ενσωματώσει τον σωματικό ακρωτηριασμό στην ψυχή, μέσω μιας διαδικασίας συμβολισμού και «σημαντικοποίησης» ώστε να διατηρηθεί η ψυχική σταθερότητα. Να μιλήσει για τα συναισθήματα της. Τα φαινόμενα που σχετίζονται μ΄ αυτή την διάσταση μετά την μαστεκτομή, αν και μπορούν να μειωθούν απαιτείται χρόνος.
Ο τρόμος, ο φόβος της εντυπωσιακής παρουσίας ενός παραμορφωμένου σώματος, κάνει την γυναίκα να μένει άφωνη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η σύγχρονη ιατρική προσπαθεί να αποφύγει, με κάθε τρόπο, αυτό το τρομερό γεγονός , αναπτύσσοντας τρόπους για την ανασυγκρότηση του μαστού έτσι ώστε να μην εκτίθεται η απουσία του.
Ακόμα και αν η γυναίκα προχωρήσει σε επανορθωτική χειρουργική επέμβαση, δεν εξαλείφει τον συναισθηματικό φόβο της μαστεκτομής. Όσο καλό και αν είναι το αισθητικό αποτέλεσμα, ο αντίκτυπος της απώλειας του στήθους, μπορεί να την επηρεάσει ως γυναίκα και στον τρόπο που βλέπει τον εαυτό της.
Ωστόσο η γυναίκα που αναρρώνει από τον καρκίνο του μαστού και την μαστεκτομή ,μπορεί να ξανά μάθει να αγαπά το σώμα της και να ανακτήσει την εκτίμηση του εαυτού της. Να αισθάνεται εξίσου γυναίκα με ότι σημαίνει για την ίδια.
Για όλους τους παραπάνω λόγους η γυναίκα οφείλει να κάνει την προσπάθεια της, κάποιες φόρες δύσκολη, να αναρρώσει το ακρωτηριασμένο σώμα, το οποίο συχνά την αφήνει εξαντλημένη. Οφείλει επίσης να κάνει ταυτόχρονα μια επιπλέων διανοητική και συναισθηματική εργασία, με την βοήθεια ενός/ μιάς ειδικού ψυχικής υγείας, για να προετοιμαστεί για ολες τις ανεπιθύμητες και δυσάρεστες παρενέργειες της νόσου και της μαστεκτομής. Να οδηγήσει τον εαυτό της σε μια νέα πραγματικότητα δίχως ανοιχτούς λογαριασμούς, «κρύπτες» και ανεκπλήρωτα ιδανικά του τέλειου σώματος.
Τέλος να φτάσει να κατέβει από το τρενάκι του φόβου με φωτισμένες νέες άξιες, εμπειρίες και δεξιότητες, μεγαλύτερης διαρκείας από τις φυσικές, προσανατολισμένη σε νέα ιδανικά αναθεωρώντας τα σημαντικά και τα ανεκτίμητα της ζωής, πλήρως ολοκληρωμένη και γιατί όχι και ευτυχισμένη.
«Ο καρκίνος δεν παίρνει μόνο, αλλά δίνει.»
Μ’ αυτά τα συγκινητικά λόγια ολοκλήρωσε την ψυχοθεραπεία της η Μαρία (τυχαίο όνομα) στην αποχαιρετιστήρια συνεδρία μας και αποτέλεσαν αφορμή για την δημιουργία αυτού του άρθρου.
Ματθαίος Ζαζάνης Ειδικός Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπευτής
