Οι ομάδες απεξάρτησης αποτελούν βασικό πυλώνα στην υποστήριξη ανθρώπων που παλεύουν με τον εθισμό σε ουσίες ή συμπεριφορές. Ωστόσο, παρά την τεκμηριωμένη τους αποτελεσματικότητα, κυκλοφορούν πολλοί μύθοι που αποθαρρύνουν άτομα από τη συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα. Αυτό το άρθρο αποσαφηνίζει πέντε διαδεδομένες παρανοήσεις και αναδεικνύει την αλήθεια πίσω από τις ομάδες υποστήριξης, με στόχο την ενίσχυση της αποκατάστασης και της ζωής μετά τον εθισμό.
Μύθος 1: «Οι ομάδες απεξάρτησης είναι για άτομα με “βαριά” εξάρτηση»
Αλήθεια: Οι ομάδες υποστήριξης απευθύνονται σε κάθε άτομο που επιθυμεί να αλλάξει μια εθιστική συμπεριφορά, ανεξαρτήτως του είδους ή της “βαρύτητας” του προβλήματος. Η απεξάρτηση δεν είναι μια μονοδιάστατη κατάσταση — έχει ψυχολογική, κοινωνική και βιολογική διάσταση. Συνεπώς, η υποστήριξη μέσω ομάδας μπορεί να είναι ευεργετική ακόμα και για άτομα που βρίσκονται στα πρώιμα στάδια του προβλήματος
Οι ομάδες, όπως οι ομάδες 12 βημάτων (π.χ. ΝΑ, ΑΑ) ή οι πιο σύγχρονες γνωσιακές και συμπεριφορικές προσεγγίσεις όπως το SMART Recovery, παρέχουν πλαίσιο τόσο για εκείνους που ξεκινούν την πορεία τους στην αποχή όσο και για εκείνους που προσπαθούν να διατηρήσουν την αποκατάσταση σε βάθος χρόνου
Μύθος 2: «Στις ομάδες σε αναγκάζουν να μιλάς ή να εκτεθείς»
Αλήθεια: Η συμμετοχή στην ομάδα βασίζεται στην αρχή της ελεύθερης βούλησης και του σεβασμού. Κανένα μέλος δεν είναι υποχρεωμένο να μιλήσει πριν νιώσει έτοιμο. Η θεραπευτική λειτουργία της ομάδας στηρίζεται στη δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου, όπου το κάθε άτομο μπορεί να συμμετέχει με τον δικό του ρυθμό.
Η σιωπηλή συμμετοχή είναι εξίσου σημαντική – η ακρόαση των εμπειριών άλλων μελών μπορεί να προσφέρει κατανόηση, ενσυναίσθηση και νέα προοπτική για το προσωπικό μοτίβο εξάρτησης.Με τον καιρό, τα περισσότερα μέλη νιώθουν σταδιακά άνετα να μοιραστούν, χωρίς πίεση ή υποχρέωση.
Μύθος 3: «Οι ομάδες είναι θρησκευτικές ή δογματικές»
Αλήθεια: Αν και ορισμένες παραδοσιακές ομάδες (όπως οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί) χρησιμοποιούν όρους όπως «ανώτερη δύναμη», αυτό δεν συνεπάγεται υποχρεωτική θρησκευτική πίστη. Πολλές ομάδες, ιδιαίτερα οι νεότερες (SMART Recovery, LifeRing), έχουν κοσμικό χαρακτήρα και βασίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους όπως η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία και η Ενσυνειδητότητα.Οι συμμετέχοντες μπορούν να επιλέξουν την προσέγγιση που τους ταιριάζει, και αυτός ο πλουραλισμός αυξάνει τη θεραπευτική διαθεσιμότητα και την ένταξη περισσότερων ανθρώπων στη διαδικασία της αποκατάστασης.
Μύθος 4: «Οι ομάδες είναι όλες ίδιες – αν δεν σου ταιριάζει μία, δεν σου ταιριάζουν καθόλου»
Αλήθεια: Οι ομάδες υποστήριξης διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους ως προς τη δομή, τη φιλοσοφία, τον τρόπο λειτουργίας και το θεραπευτικό πλαίσιο. Κάποιοι νιώθουν πιο άνετα σε ομάδες με αυστηρή δομή και καθορισμένα βήματα, ενώ άλλοι προτιμούν πιο ανοιχτές και ευέλικτες συναντήσεις.
Η δοκιμή διαφορετικών ομάδων είναι συχνά απαραίτητη μέχρι το άτομο να βρει εκείνη που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του. Αυτό δεν σημαίνει αποτυχία αλλά μια διαδικασία αναζήτησης. Το πιο σημαντικό είναι να υπάρχει αίσθημα ασφάλειας και σύνδεσης
Μύθος 5: «Αν πηγαίνεις σε ομάδα σημαίνει ότι δεν τα καταφέρνεις μόνος»
Αλήθεια: Η απεξάρτηση δεν είναι ζήτημα ατομικής δύναμης, αλλά επανεκπαίδευσης του τρόπου σκέψης, συμπεριφοράς και σύνδεσης με τους άλλους. Η συμμετοχή σε μια ομάδα δείχνει θάρρος και διάθεση για αλλαγή, όχι αδυναμία.
Η κοινωνική υποστήριξη είναι από τους ισχυρότερους προβλεπτικούς παράγοντες επιτυχούς αποκατάστασης. Οι ομάδες λειτουργούν ενισχυτικά, προσφέροντας καθοδήγηση, ενσυναίσθηση, παραδείγματα και δομή – βασικά εργαλεία για το χτίσιμο μιας νέας ζωής μετά τον εθισμό.
Συμπερασματικά
Η ζωή μετά τον εθισμό δεν είναι απλώς μια περίοδος αποχής – είναι μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού, αυτογνωσίας και ανοικοδόμησης. Οι ομάδες απεξάρτησης προσφέρουν πολύ περισσότερα από απλή στήριξη: γίνονται κοινότητες αποδοχής και αλλαγής, με αποδεδειγμένη συμβολή στη μακροχρόνια ψυχική υγεία και ευημερία.
