Ας κάνουμε μία μικρή, γρήγορη σκέψη….πόσο ενεργός είναι ο εγκέφαλός μας. Πάντα! Ο εγκέφαλός μας, είναι πάντα ενεργός. Για τις κινήσεις μας, τους παλμούς της καρδιάς μας, την αναπνοή. Εργάζεται εκούσια και ακούσια,24/7.Και όταν κοιμόμαστε και όταν είμαστε ξύπνιοι. Πολλή και απίστευτη δουλειά!!!Αυτό που χρειάζεται είναι καύσιμο .Όχι μόνο από χαρούμενες και ευτυχισμένες σκέψεις, αλλά και από τις τροφές που καταναλώνουμε, που κατ’ επέκταση περιέχουν συστατικά και για την ενίσχυση των χαρούμενων και ευτυχισμένων σκέψεων. Το περιεχόμενο λοιπόν των τροφών κάνει όλη την διαφορά. Δηλαδή, υπάρχει άμεση συσχέτιση των τροφών που καταναλώνουμε με την δομή και την λειτουργία του εγκεφάλου μας.
Φανταστείτε τον εγκέφαλο σαν ένα ακριβό αυτοκίνητο, το οποίο αξιοποιεί όλες τις λειτουργίες του σε μέγιστο βαθμό, μόνο όταν παίρνει καύσιμα υψηλής ποιότητας. Η κατανάλωση τροφών υψηλής ποιότητας με επαρκείς ποσότητες βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων, φυτικών ινών, αντιοξειδωτικών, θρέφουν και προστατεύουν τον εγκέφαλο από οξειδωτικό στρες, το οποίο μπορεί να βλάψει τα κύτταρα.
Αν λοιπόν, σ’ αυτό το ακριβό αυτοκίνητο, βάλουμε οποιοδήποτε άλλο καύσιμο που δεν είναι υψηλής ποιότητας, θα παρουσιάσει σοβαρά προβλήματα. Και σωματικά και νοητικά.
Υπάρχει μία λογική σ’ αυτό τον συλλογισμό. Αν ο εγκέφαλος στερείται καλής ποιότητας τροφές ή αν ελεύθερες ρίζες ή επιβλαβή φλεγμονώδη κύτταρα κυκλοφορούν στο σώμα, η κυτταρική εκφύλιση βρίσκεται κοντά. Οι συνέπειες μίας ανοργάνωτης διατροφής, δεν έχει επιπτώσεις μόνο στον σωματότυπο ή στις ιατρικές εξετάσεις. Διαπιστώνεται, από τον συνεχώς αναπτυσσόμενο τομέα της Ψυχολογίας της Διατροφής, ότι υπάρχουν συνέπειες και συσχετίσεις μεταξύ του τι τρώμε, πώς τρώμε ,πώς νιώθουμε, πώς συμπεριφερόμαστε.
Θα αναφερθώ στους ρυθμούς της καθημερινότητας, που ‘’τυλίγουν’’ την ζωή μας με ασφυκτικό τρόπο. Ένας αγώνας για να φτάσουν οι 24 ώρες και εκεί μέσα να χωρέσουν οι δουλειές, οι υποχρεώσεις, η οικογένεια, ο προσωπικός μας χρόνος, το φαγητό….
Είναι δυστυχώς μία θλιβερή επιβεβαίωση, πως το φαγητό-το καλό, εύγεστο, θρεπτικό-είναι μακριά από αυτό που έχει ανάγκη ο εγκέφαλός μας σαν καύσιμο, όπως αναφέρθηκε αρχικά. Όλη αυτή η καθημερινή κατάσταση, γίνεται μία πραγματικότητα και ψάχνουμε τρόπους να την εξομαλύνουμε…ένας τέτοιος τρόπος είναι η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, που μπορεί να προσφέρουν άμεση ανακούφιση την στρεσογόνο στιγμή, έχουν όμως μικρή διάρκεια, είναι χωρίς θερμιδικό και ποιοτικό πρόσημο, η περιεκτικότητά τους σε ζάχαρη ή αλάτι είναι μεγάλη καθώς και σε λιπαρά αμφιβόλου ποιότητας.
Αυτή η γρήγορη όμως ανάταση που δίνουν στον οργανισμό για λίγα λεπτά, καταγράφεται στον εγκέφαλο .Έτσι, μόλις το στρεσοκοντέρ δείξει κόκκινο, κινούμαστε προς τα εθιστικά τρόφιμα, τα οποία είναι σχεδιασμένα να χτυπούν το ‘’σημείο ευδαιμονίας’’ όσον αφορά τα ευχάριστα συστατικά(ζάχαρη, αλάτι, λίπος).Οι παγκόσμιες εταιρείες τροφίμων φυσικά, έχουν κάνει εύκολη την πρόσβαση σε τέτοιου είδους τροφές, από τα σούπερ μάρκετ, τα περίπτερα, τα κηλικεία. Έτσι δημιουργείται ,ιδανικά ένας ’’πεινασμένος εγκέφαλος’’, με μοναδική σκέψη, να απαλύνει κάθε ανεπιθύμητο συναίσθημα(θυμό, λύπη, οργή, άγχος κ.τ.λ.).Τόσο κατά την διάρκεια της ημέρας, όσο και στο τελείωμά της, αυτό που αναζητά ο εγκέφαλός μας -μέσα στον κύκλο πρόσκαιρης ανακούφισης που δημιουργήσαμε-είναι η κατανάλωση τροφών που θα ‘’σωπάσουν’’ όλες τις δυσάρεστες σκέψεις, θα χαλαρώσουν το σώμα από την κόπωση και τελικά να μείνουμε μερικώς ικανοποιημένοι.
Αυτή η συμπεριφορά, η επαναλαμβανόμενη, δημιουργεί τον Κύκλο της Ανταμοιβής, που γίνεται μέσω του Μεταιχμιακού Συστήματος του εγκεφάλου ,το οποίο ανταποκρίνεται σε συναισθηματικά, συγκινησιακά κίνητρα.
Βέβαια υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, για την εγκυρότητα της θέσης όσον αφορά την εξάρτηση και τις τροφές. Έχουν αναφερθεί, κοινοί εγκεφαλικοί μηχανισμοί -ύστερα από νευροβιολογικές μελέτες-με ναρκωτικές ουσίες. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες ,οι οποίες συνδέουν την τροφή με τον εθισμό ,είναι βασισμένες σε πειραματόζωα. Για να κατατεθεί ο εθισμός στην τροφή ως ενισχυτής στις διατροφικές διαταραχές, είναι βέβαιο πως χρειαζόμαστε κι άλλες έρευνες.
Εκείνο που παραμένει σταθερό, είναι η ανάγκη ή η συσχέτιση συγκεκριμένων τροφών με την ανακούφιση. Και με αυτή την ανάγκη, δημιουργούνται άτομα με αυξημένο ΒΜΙ, με αντίσταση στην ινσουλίνη, με αθηροσκληρώσεις, με χρόνιες φλεγμονές κ.τ.λ.
Βέβαια, υπάρχουν κάποιοι που ανακάλυψαν, πως κάτι δεν ρέει σωστά όσον αφορά το διατροφικό καθεστώς τους και έκαναν προσπάθειες για να αναστείλουν αυτές τις ΄΄παρορμήσεις΄΄.Έρευνες σε ανθρώπους λοιπόν έδειξαν, ότι όταν ασκούν ανασταλτικό έλεγχο ως προς την κατανάλωση τροφής, τα παχύσαρκα άτομα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ενεργοποίηση των περιοχών ανταμοιβής από τα άτομα με φυσιολογικό ΒΜΙ, κατά την θέα σε εύγευστες εικόνες τροφών.
Αυτό δεν σημαίνει, πως άτομα με φυσιολογικό ΒΜΙ, δεν μπορούν να βρεθούν με FA(Food Addiction-Διατροφικός Εθισμός).Ο εθισμός στα τρόφιμα, όπως διαγιγνώσκεται αυτή τη στιγμή μέσω YFAS(Yale Food Addiction Scale) και τις σχετικές κλίμακες, θεωρείται διαφορετικός από την παχυσαρκία. Ωστόσο,οι αρνητικές συνέπειες που σχετίζονται με την αποτυχία ελέγχου πρόσληψης τροφής είναι πιο εμφανείς σε υπέρβαρα άτομα, τα οποία ενδεχομένως να βρίσκονται στο στόχαστρο ενός κοινωνικού στιγματισμού, κάποιας ψυχικής-ψυχολογικής αστάθειας και φυσικά προβλήματα με διαβήτη, καρδιοπάθειες, αρθρώσεων όπως προαναφέρθηκε.
Αυτό τελικά που μπορούμε να αντιληφθούμε, είναι αυτή η δυναμική που δημιουργείται μεταξύ συναισθήματος-φαγητού-εξάρτησης. Επίσης, μεγάλη σημασία έχει, αν παρατηρήσουμε εμείς ή οι άλλοι στον εαυτό μας ή στους άλλους αυτό το φαινόμενο και να αναζητήσουμε βοήθεια.
Φτάνοντας στον επίλογο, γίνεται ακόμα πιο έκδηλη η σύνδεση ενός αρνητικού συναισθηματικού φορτίου και η ανακούφισή του με τρόπους όπως η κατανάλωση τροφής. Η επιστήμη της Διατροφής, της Τεχνολογίας Τροφίμων, της Νευροεπιστήμης, της Ψυχολογίας, βρίσκονται σε συνεργασία ώστε να δημιουργήσουμε και να εγκαταστήσουμε μια καθημερινότητα, που θα απενοχοποιήσει το φαγητό και θα μας βοηθήσει με πιο φυσικούς και λιγότερο τραυματικούς τρόπους να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας και την πραγματικότητά μας. Συμπορευόμενοι με τον εαυτό μας, ένας δρόμος εξέλιξης και προσπάθειας, μας θέλει δυνατούς σε σώμα και πνεύμα. Ας κάνουμε παρέα με εμάς για να μας γνωρίσουμε πιο βαθιά.
“Το να τρως και να πίνεις χωρίς φίλο (τον εαυτό μας) είναι σαν να καταβροχθίζεις όπως το λιοντάρι και ο λύκος”
Επίκουρος
ΠΗΓΕΣ:
PybMed-APA-ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Di Chiara G.,2002
Roitman MF.,et al 2004).
Macht M.Appetite. 2008
van Strien T, Cebolla A, Etchemendy E, Gutiérrez-Maldonado J, Ferrer-García M, Botella C, Baños R.Appetite. 2013
Schrieber L.,et al 2013).
Ziauddeen H.,et al 2013
American Psychiatric Association (APA),2013
Krause-Utz A., et al 2014
Ulrich-Lai YM, Fulton S, Wilson M, Petrovich G, Rinaman L.2015
Kessler RM.,et al 2016
