”Είσαι vegeterian; Τουλάχιστον παίρνεις πρωτεΐνη από άλλες ζωικές τροφές;”
”Είσαι vegan; Και πώς ζεις χωρίς πρωτεΐνη;”
Είναι αρκετά συχνές οι ερωτήσεις αυτού του τύπου. Επίσης είναι και συχνή η λανθασμένη σύνδεση vegan-vegeterian.
Σίγουρα το διαδίκτυο προσφέρει τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές των δύο εννοιών ……των δύο τρόπων διατροφής. Εδώ ,θα πλησιάσουμε αυτές τις μορφές Διατροφής μέσα από επιστημονική, ιστορική αλλά και από βιωματική προσέγγιση.
Ως πρώτοι χορτοφάγοι θεωρούνται οι άνθρωποι των σπηλαίων. Βλέποντας τα υπόλοιπα είδη-ζώα, πτηνά, ερπετά-ακολούθησαν τα βήματά τους. Σαφώς ήταν πιο εύκολο να μαζέψει κανείς χόρτα, φρούτα ή καρπούς από το να κυνηγήσει. Παρατήρησαν, ενδεχομένως, πως εφόσον δεν διαθέτουν τα ισχυρά σαγόνια, τα δυνατά νύχια, τα γρήγορα πόδια ενός σαρκοφάγου ζώου, ήταν προτιμότερο ή και πιο ασφαλές να καταφύγουν στην γη και τα προϊόντα της. Προφανώς, τα πράγματα στην πορεία άλλαξαν…..
Φτάνουμε λοιπόν στους πρώτους χορτοφάγους με ονοματεπώνυμο!
Ένας δικός μας, ο Πυθαγόρας, εκτός από την συνεισφορά του στα μαθηματικά, θεωρείται ο πρώτος χορτοφάγος. Ήταν ένας ανεξάρτητος στοχαστής, ο πρώτος που δέχτηκε γυναίκες στον πνευματικό του κύκλο επί ίσοις όροις(!!!!).Θεώρησε την χορτοφαγία ως βασικό παράγοντα για την ειρηνική ανθρώπινη συνύπαρξη, προβάλλοντας την άποψη ότι η σφαγή των ζώων αγριεύει την ανθρώπινη ψυχή. Και δεν ήταν μόνο η ψυχή του ανθρώπου που αγαλλίαζε με την αποφυγή από το κρέας…….ήταν και το σώμα. Μπορούσε να δει τα οφέλη της διατροφής αυτής στην υγεία.
Βέβαια, οι ιδέες του Πυθαγόρα αντικατόπτριζαν εν μέρει, τις παραδόσεις παλαιότερων πολιτισμών, Βαβυλώνιοι, αρχαίοι Αιγύπτιοι, που βασίζονταν στις καρμικές πεποιθήσεις και την μετενσάρκωση.
Φτάνουμε λοιπόν στην θρησκευτική προσέγγιση της χορτοφαγίας στην Ασία σε πρώιμες θρησκευτικές φιλοσοφίες όπως ο Ινδουισμός Βραχμανισμός, ο Ζωροαστρισμός, ο Τζαϊνισμός, ο Βουδισμός, ο Ταοϊσμός.
Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία χώρες με αρχαίες θρησκείες και με μεγάλο πληθυσμό, στρέφονται προς την χορτοφαγία.
Στη Δύση, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Υπάρχουν μεγάλες περίοδοι νηστείας ,για θρησκευτικούς λόγους. Σε γενικές γραμμές όμως, η κρεοφαγία ήταν η πραγματικότητά τους. Η κύρια θρησκεία στη Δύση τα τελευταία 2000 χρόνια είναι ο Χριστιανισμός. Ο ιστορικός John Passmore,αναφέρει ότι δεν υπήρχαν περιπτώσεις αποχής από κρέας ή ζωικά προϊόντα με ηθικά κίνητρα στον Χριστιανισμό. Ενώ έχουν καταγραφεί περιπτώσεις συμπόνιας προς τα ζώα, δεν υπήρξε καμιά ηθική αντίρρηση για την σφαγή ή την κατανάλωσή τους. Ο Μανιχαϊσμός που ασκήθηκε μεταξύ 3ου και 10ου αιώνα μ.Χ. ήταν μία άλλη φιλοσοφία κατά της σφαγής των ζώων. Αυτοί οι μη βίαιοι χορτοφάγοι ασκητές ζωγραφίστηκαν ως φανατικοί παρεκκλίνοντες, φοβισμένοι, απεχθείς και συχνά διωκόμενοι από την καθιερωμένη εκκλησία. Οι χορτοφάγοι Bogamils,μία χριστιανική αίρεση που υπάρχει στην σημερινή Βουλγαρία, κάηκαν στην πυρά στο παρασκήνιο της Μεσαιωνικής Ευρώπης του 10ου αιώνα. Υπήρχε ένας ένθερμος ”αντιαιρετικός” τόνος στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου και πολλοί αθώοι χάθηκαν. Ωστόσο, δύο αξιόλογοι χορτοφάγοι διέφυγαν-θα μπορούσαμε να πούμε: ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης και ο Άγιος Δαυίδ προστάτης της Ουαλίας.
Κατά την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό, μια ανοιχτή χορτοφαγική ιδεολογία ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο. Ο άνθρωπος με την εξέλιξή του ,έβαλε το κρέας στη διατροφή του το οποίο, σημειωτέων, δεν το κυνηγούσε με γυμνά χέρια όπως ενδεχομένως οι άνθρωποι των σπηλαίων, αλλά είτε με όπλα, είτε δημιουργούσε οικόσιτες φάρμες οπότε η σφαγή ήταν στην καθημερινότητά του. Η πείνα όμως και οι ασθένειες ήταν, μια πραγματικότητα. Το κρέας έγινε μία σπάνια και ακριβή πολυτέλεια για τους λίγους. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου ,επανάκαμψε η αρχαία κλασσική φιλοσοφία, και η πυθαγόρεια σκέψη αποκτούσε πάλι επιρροή στην Ευρώπη. Με την κατάκτηση νέων εδαφών, νέα λαχανικά εισήχθησαν στην Ευρώπη όπως το κουνουπίδι, το καλαμπόκι, η πατάτα. Η κατανάλωσή τους έδωσε φως στην ευεργετική επίδραση τους στην ανθρώπινη υγεία, βοηθώντας στην πρόληψη παθήσεων όπως δερματικές παθήσεις που ήταν ευρέως διαδεδομένες τότε.
Οι άνθρωποι του πνεύματος εκείνης της περιόδου,oThomas Moore,Michel de Montaigne έγραψαν για τα δεινά των ζώων. Ο Leonardo Da Vinci όμως ήταν αυτός που κατήγγειλε ανοιχτά την κατανάλωση κρέατος. Ο John Locke,εξέφρασε επιχειρήματα ,ότι τα ζώα είναι ευφυή πλάσματα. Άλλοι χορτοφάγοι της εποχής ήταν οι ποιητές Alexander Pope και John Gay,ο Lamartine, η Shelley
Ωστόσο ορισμένες αποσπασματικές ομάδες του Χριστιανισμού, έχουν δώσει έμφαση στην χορτοφαγία. Ένα από αυτά είναι το Ephrata Cloister,μια θρησκευτική αίρεση της Πενσυλβανίας που ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα.
Η πρώτη χορτοφαγική εταιρεία ιδρύθηκε το 1847 στη Αγγλία. Συγκλίνουσες ομάδες συμπεριλαμβανομένων των μελών του Alcott House-ενός αναμορφωτικού εκπαιδευτικού κολεγίου- και του Northwood Villa Infirmary,συναντήθηκαν με μέλη της Βιβλικής Χριστιανικής Εκκλησίας με επικεφαλής τον Joseph Brotherton στο συνέδριο Ramsgate και σχημάτισαν την Vegeterian Society. Το 1850 ο αιδεσιμότατος Sylvester Graham ίδρυσε την American Vegeterian Society.Σ’ αυτούς τους χρόνους, οι πρώτοι χορτοφάγοι ,ήταν συνήθως εκκλησιαζόμενοι και ήταν σύνηθες να υπάρχουν εκκλησίες αποκλειστικά για χορτοφάγους.
Οποιαδήποτε ιστορία της χορτοφαγίας όμως θα ήταν ελλιπής χωρίς να αναφερθεί ο Mahatma Gandhi. Η χορτοφαγία ήταν κεντρική στη ζωή του και είχε γράψει εκτενώς γι΄ αυτήν.
Οι πόλεμοι και οι ελλείψεις που τους ακολουθούν, ‘ενθάρρυναν” πολλούς να καλλιεργήσουν τα δικά τους φρούτα και λαχανικά. Το 1945, υπολογίζεται ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο υπήρχαν περίπου 100.000 χορτοφάγοι. Σήμερα ο αριθμός πλησιάζει τα 2.000.000.
Στην δεκαετία του 1960,η χορτοφαγία έλαβε ”δάφνες’ ‘καθώς ανατολικές επιρροές διαπέρασαν την δυτική κουλτούρα. Βλέπουμε τα κινήματα των χίπης και την στροφή προς την φύση.
Την δεκαετία όμως του 1970 τα πράγματα πήραν Ακαδημαϊκή μορφή……..το βιβλίο του Peter Singer”Animal Liberation” το 1975,γεννά το κίνημα κατά των πειραματισμών στα ζώα και της εργοστασιακής εκτροφής.
Τις δεκαετίες 1980 και 1990 έγιναν εμφανή τα πολλαπλά περιβαλλοντικά προβλήματα της εκτροφής ζώων. Η χορτοφαγία θεωρήθηκε μέρος της διαδικασίας αλλαγής για την διατήρηση των πόρων.
Οι χορτοφάγοι, έχουν δημιουργήσει κατηγορίες. Έτσι υπάρχουν:
- Οι Γαλακτο-χορτοφάγοι
- Οι Γαλακτο-αυγο-χορτοφάγοι
- Οι Αυγο-χορτοφάγοι
- Semi–vegeterian όσοι καταναλώνουν περιστασιακά κρέας και θαλασσινά
- Demi–vegeterian όσοι καταναλώνουν περιστασιακά ψάρια, αυγά και τυρί.
Η αυστηρά χορτοφαγική διατροφή- η vegan – έχει μια πιο πρόσφατη ιστορία. Ο όρος vegan επινοήθηκε από τον Donald Watson και την Leslie Shrigley (ακτιβίστρια, συγγραφέας)το 1944. Ο Watson ήταν Άγγλος ξυλουργός και ήταν αρχικά χορτοφάγος. Το 1943,οι αγελάδες γαλακτοπαραγωγής στην Βρετανία είχαν πληγεί από φυματίωση, με περισσότερο από 40% να επηρεάζονται. Ήξερε ότι αυτό θα επηρέαζε τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα γαλακτοκομικά, καθώς θα τα έβλεπαν ως επικίνδυνα, γι αυτό δημιούργησε τον όρο veganism για να διαχωρίσει τους ανθρώπους που αποφεύγουν τόσο το κρέας όσο και τα γαλακτοκομικά(και τα αυγά) από τους χορτοφάγους. Υπήρχε κάποια σύγχυση αρχικά, ως προς το πώς προφερόταν η λέξη, με κάποιους να λένε ”vee-jun”.Ο Watson το διόρθωσε στο ενημερωτικό δελτίο του Vegan Society,το οποίο εκείνη την εποχή είχε 25 συνδρομητές.
Η επιρροή του ήταν μεγάλη. Πέθανε σε ηλικία 95 ετών το 2005.Εκείνη την εποχή υπήρχαν 2.000.000 Αμερικανοί και περίπου 250.000 Βρετανοί που αυτοπροσδιορίζονταν ως αυστηρά χορτοφάγοι-vegan.
Αν και η vegan διατροφή ορίστηκε νωρίς, το 1949 ο Leslie J Cross,επισημαίνει ότι η κοινωνία δεν έχει τον ορισμό του βιγκανισμού(ακούγεται σαν …..κανιβαλισμού;;;;;!!!!!!).Ο Leslie J Cross,ήταν κάτοικος Αγγλίας ο οποίος ήταν vegan από το 1942(2 χρόνια πριν επινοηθεί ο όρος).Τον Ιούλιο του 1943, το The Vegeterian Messenger,το τότε περιοδικό της Vegeterian Society,τύπωσε μία επιστολή του Cross, που καταδίκαζε την κατανάλωση του αγελαδινού γάλακτος. Αυτό πυροδότησε μία αλληλογραφία που συνεχίστηκε για πολλούς μήνες και κατέληξε στο ότι ο Donald Watson,ζήτησε από τους χορτοφάγους που ενδιαφέρονται να σταματήσουν την κατανάλωση των γαλακτοκομικών προϊόντων να του γράψουν. Λήφθηκαν περισσότερες από 50 απαντήσεις και τον Αύγουστο του 1944 ο ίδιος και η Leslie Shrigley, υπέβαλαν έκκληση στην Vegeterian Society να επιτρέψει μία επίσημη φατρία χωρίς γαλακτοκομικά προϊόντα. Το αίτημά τους απορρίφθηκε και ο Watson ίδρυσε την Vegan Society τον Νοέμβριο του 1944.Η εταιρεία εγγράφηκε για πρώτη φορά ως φιλανθρωπικό ίδρυμα τον Αύγουστο του 1964,αλλά τα περιουσιακά της στοιχεία μεταφέρθηκαν αργότερα σε μία νέα φιλανθρωπική οργάνωση όταν έγινε επίσης εταιρεία περιορισμένης ευθύνης τον Δεκέμβριο του 1979.Ο ορισμός του βιγκανισμού και το φιλανθρωπικό αντικείμενο της εταιρείας, τροποποιήθηκαν και βελτιώθηκαν με την πάροδο των ετών. Τον χειμώνα του 1988,ο ορισμός που χρησιμοποιήθηκε και παραμένει έτσι έως σήμερα -με κάποιες αλλαγές ελαφρώς- είναι ο εξής:
”Είναι μία φιλοσοφία και ένας τρόπος ζωής που επιδιώκει να αποκλείσει-όσο είναι δυνατό και εφικτό- κάθε μορφή εκμετάλλευσης και σκληρότητας των ζώων για τροφή, ένδυση, ή οποιονδήποτε άλλο σκοπό. Κατ’ επέκταση ,προωθεί την ανάπτυξη και χρήση εναλλακτικών λύσεων χωρίς ζώα, προς όφελος των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος”
H αυστηρή χορτοφαγία ,αποκλείει ένα μεγάλο μέρος προϊόντων διατροφής. Συνήθως, όσοι ακολουθούν αυτό τον τρόπο, έχουν μία φιλοσοφία διαφορετική και στην καθημερινότητά τους. Δεν φορούν δερμάτινα ,μάλλινα, μεταξωτά ούτε και έχουν και τα ανάλογα αξεσουάρ. Δεν χρησιμοποιούν μπουφάν ή παπλώματα πουπουλένια, προϊόντα με λανολίνη(είναι το λίπος που εξάγεται από το μαλλί του προβάτου),shellac,το γνωστό προϊόν για τα νύχια ,χρησιμοποιείται στο φινίρισμα ξύλου και στο γλάρο των τροφίμων(είναι το έκκριμα ενός εντόμου- Lac- που βρίσκεται στην Ινδία και την Ταϊλάνδη. Σ΄αυτές τις χώρες γίνονται καλλιέργειες εντόμων lac(!!!!!!).Γίνεται εισαγωγή των εν λόγω εντόμων στο φυτό ξενιστή 2 φορές τον χρόνο καθώς ο κύκλος ζωής των εντόμων είναι 6 μήνες. Το συστατικό με το μεγαλύτερο ποσοστό στο έντομο είναι η ρητίνη(68-90%).
Κάποιες τροφές, βαφές, καλλυντικά που έχουν κόκκινο χρώμα. Ο χρωματισμός αυτός προέρχεται από την καλλιέργεια του εντόμου cochineal το οποίο βρίσκεται στο Μεξικό ,Ν. Αμερική στους κάκτους.
Τα Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, καθώς προέρχονται από τα ψάρια, όπως και βιταμίνη D3 η οποία προέρχεται από λανολίνη ή ιχθυέλαιο.
Προϊόντα μελισσών(μέλι, κερί, βασιλικό πολτό).
Δηλαδή, τι καταναλώνουν οι αυστηροί χορτοφάγοι-vegan;
Καταναλώνουν φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα και λαχανικά. Καταναλώνουν όσπρια, ξηρούς καρπούς, δημητριακά, μανιτάρια. Γίνεται μεγάλη συζήτηση για την σόγια και την διαδικασία καλλιέργειάς της (μεταλλαγμένη σόγια).Παραμένει όμως ένα ”δυνατό χαρτί” φυτικής πρωτεΐνης, καθώς από τα φασόλια σόγιας παρασκευάζονται αρκετά προϊόντα όπως το τυρί τόφου, ”μπιφτέκια” ΄΄κιμάς΄΄ σόγιας, γάλα, γιαούρτι.
Φυσικά ,εφόσον έχει αυξηθεί η ζήτηση, αναλόγως θα αυξηθεί και η προσφορά. Έτσι, στα ράφια και στα ψυγεία των καταστημάτων, βρίσκουμε ακόμα περισσότερα προϊόντα παρασκευασμένα με φυτικές πρώτες ύλες: γάλα και γιαούρτι από αμύγδαλο, καρύδι, φιστίκι, καρύδα. Τυρί, βούτυρο από καρύδα, μαγιονέζες, κέτσαπ, τσιπς από κινόα, ρύζι, σοκολάτες.
Τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα, είναι ενισχυμένα με κάποιες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία(όπως βέβαια και σε αρκετά προϊόντα ζωικής προέλευσης).Έτσι προσθέτουν βιταμίνη Β12 ,εφόσον οι αυστηροί χορτοφάγοι ενδεχομένως να παρουσιάζουν κάποια έλλειψη. Προσθέτουν σίδηρο, φυλλικό οξύ, ασβέστιο.
Φυσικά ,υπάρχουν και σκευάσματα βιταμινών στο εμπόριο που μπορούν να καλύψουν αυτές τις τυχόν, οργανικές ελλείψεις. Εννοείται πως αυτά τα σκευάσματα ,για τους αυστηρά χορτοφάγους, πρέπει να αναγράφουν πως είναι vegan.Πολλές εταιρείες έχουν δημιουργήσει τέτοιου είδους προϊόντα για να προσελκύσουν και αυτό το καταναλωτικό κοινό.
Ο κατάλογος είναι μεγάλος. Οι αυστηροί χορτοφάγοι, έχουν μία φιλοσοφία ως προς την αξία της ζωής κάθε έμβιου όντος. Αν κάποιος αποφασίσει να ακολουθήσει αυτή την πορεία διατροφικά και κοινωνικά, ενδέχεται να συναντήσει αρκετές δυσκολίες. Το φαγητό, η ένδυση, η περιποίηση ακόμα και η καθαριότητα εμφανίζουν προβλήματα στην καθημερινότητα. Από μία έξοδο για ποτό, μέχρι την αγορά ενός σαπουνιού…..Ένας ακόμα παράγοντας είναι και το οικονομικό. Παραπάνω, αναφέρθηκαν κάποια προϊόντα. Η παρασκευή τροφίμων απαλλαγμένων από ζωικά προϊόντα, έχει ένα σημαντικό κόστος. Αυτό συνεπάγεται, πως το προϊόν ο καταναλωτής θα το πληρώσει….ακριβά. Είναι αρκετά δύσκολο για μία 4μελή οικογένεια, όπως και για κάποιον που ζει μόνος του. Βέβαια, υπάρχει μία αρκετά σοβαρή κίνηση τα τελευταία χρόνια και πολλά προϊόντα που κάποτε ήταν μόνο σε καταστήματα βιολογικών, βρίσκονται τώρα και στα ράφια των σούπερ μάρκετ και πολλά προϊόντα ένδυσης και υπόδησης να βρίσκονται σαφώς πιο εύκολα απ’ ότι πριν κάποια χρόνια.
Η vegan διατροφή, έχει και αυτή τα παρακλάδια της:
Η ωμοφαγική διατροφή(Raw Food Diet). Σ ‘αυτή την περίπτωση ό,τι καταναλώνεται είναι ωμό .Φρούτα, σπόροι, λαχανικά, ξηροί καρποί ρίζες, γάλα ξηρών καρπών, ελαιόλαδο, ακατέργαστα δημητριακά και όσπρια, αποξηραμένα φρούτα, φύκια, βλαστάρια. Ένα τρόφιμο θεωρείται ωμό εάν δεν έχει θερμανθεί στους 40-48 βαθμούς Κελσίου. Επίσης δεν πρέπει να ραφινάρετε, να παστεριώνεται, να υποβάλλεται σε επεξεργασία με φυτοφάρμακα ή να υποβάλλεται σε επεξεργασία με οποιονδήποτε τρόπο. Η ωμοφαγία βέβαια κατά την αρχαιότητα, ήταν ένα από τα βασικά τελετουργικά των εκστατικών μυστηρίων του Ορφέα και του Διονύσου. Ήταν η πρακτική της κατανάλωσης ωμού κρέατος, που στις μυστικιστικές λατρείες είχε τελετουργικό χαρακτήρα.
Η διατροφή αυτή, περιλαμβάνει κάποιες εναλλακτικές μεθόδους προετοιμασίας, όπως χυμούς, ανάμειξη, αφυδάτωση, μούλιασμα και βλάστηση(τα γνωστά φύτρα).
Φρουτοφαγία (Φρουταϊσμός)-Frugivor.Σ’ αυτή την διατροφή, οι περισσότεροι από τους υδατάνθρακες και τις θερμίδες προέρχονται από ολόκληρα ώριμα φρούτα συμπληρωμένα συνήθως με ½ -2 κιλά μαρούλι κάθε 2η μέρα και λιγότερο από μία χούφτα ξηρούς καρπούς την ημέρα καθώς επίσης και 2-3 λίτρα νερό ημερισίως. Δεν υπάρχουν μελέτες που να αποδεικνύουν ότι αυτή η διατροφή είναι υγιεινή και υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την υψηλή πρόσληψη ζάχαρης από την κατανάλωση φρούτων καθώς και την ανεπάρκεια μετάλλων και λιπαρών οξέων.
S.O.S.(Sugar–Oil–Salt). Είναι μια διατροφή απαλλαγμένη από ζάχαρη, αλάτι και λάδι.
WSLF (Whole Starch Low Fat). Αυτή η διατροφή απαιτεί την κατανάλωση ολόκληρων αμυλούχων τροφών και τον περιορισμό κατανάλωσης των λιπαρών. Η διατροφή WSLF τονίζει την σημασία της λήψης των περισσότερων από τις θερμίδες από ολόκληρα αμυλούχα τρόφιμα, όπως όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης καθώς αμυλούχα φρούτα και λαχανικά.
Χωρίς να θέλω να κουράσω με λεπτομέρειες, η vegan διατροφή έχει τις συγκλίνουσες και αποκλίνουσες τάσεις. Μπορεί κάποιος να προσθέσει ή να αφαιρέσει από την διατροφή του και να δημιουργήσει μία καινούρια διατροφική τάση. Όσα έχουν αναφερθεί παραπάνω, είναι αυτά τα ρεύματα της vegan διατροφής που είναι πιο δημοφιλή, χωρίς να δίνεται μεγαλύτερη ή μικρότερη αξία σε οποιοδήποτε άλλο είδος.
Η επιστήμη λοιπόν, σήμερα παραδέχεται πως μία διατροφή με περιορισμένη λήψη ζωικής πρωτεΐνης ή ακόμα και με την απουσία της, οι δείκτες υγείας ενός ανθρώπου αλλάζουν.
Στόχος του άρθρου, είναι να δώσει κάποιες πληροφορίες σχετικά με την Χορτοφαγία και την Αυστηρή Χορτοφαγία, την ιστορία τους και πως βαδίζουν αυτά τα διατροφικά ρεύματα μέσα στον χρόνο. Είναι γνωστά τα διατροφικά οφέλη των συγκεκριμένων διατροφικών μοντέλων. Μείωση της χοληστερίνης, έλεγχος του σακχάρου σε Διαβήτη τύπου 2,μείωση φλεγμονών, βελτίωση γαστρεντερικών προβλημάτων, είναι κάποια από τα αποτελέσματα χρόνιων ερευνών σε εργαστήρια και Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο. Σίγουρα, δεν είναι εύκολο κάποιος που έχει μάθει να καταναλώνει όλα τα είδη τροφών, να περάσει σένα άλλο στάδιο. Το σημαντικό είναι γιατί κάποιος να το περάσει. Γιατί το θέλει ή γιατί αναγκάζεται; Γιατί το ”νιώθει” ή γιατί είναι ”μόδα”;
Δύο πράγματα είναι σίγουρα…η μετάβαση δεν γίνεται ποτέ από την μία στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται προετοιμασία. Και επίσης, όλα είναι πια διαφορετικά. Από το μαγείρεμα μέχρι το ντύσιμο.
Εκείνος που παίρνει φάρμακα και παραμελεί την διατροφή του, σπαταλά τις δεξιότητες των γιατρών του
Κινέζικη Παροιμία
ΠΗΓΕΣ
PubMed
Centre of Exellence
Vegeterian Society
Vegan Society
