Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (Obdessive Compulsive Disorder OCD) χαρακτηρίζεται ως μία από τις πιο αινιγματικές διαταραχές στο χώρο της ψυχιατρικής.
Η περιπλοκότητα και η ετερογένεια της φύσης της, αποτελούν τους δύο παράγοντες που την καθιστούν πρόβλημα για τους ψυχιάτρους. Προσπαθούν να κατανοήσουν τα πυρηνικά χαρακτηριστικά και τα συμπτώματα, με τα οποία εμφανίζεται. Την συναντάμε όντος στους ανθρώπους, άλλοτε ως μία συναισθηματική διαταραχή (άγχος, δυσφορία), άλλοτε ως μία δυσλειτουργική σκέψη(ιδεοληψίες) και άλλοτε ως μία βουλητική τελετουργική διαταραχή(καταναγκασμός).
Το συνεχές της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής ξεκινά από τις ιδεοληψίες (σκέψεις) που με την σειρά τους ευνοούν την έντονη συναισθηματική δυσφορία κι αυτή ακολούθως ανακουφίζεται με κάποια τελετουργική πράξη. Η ανακούφιση ενισχύεται με τους καταναγκασμούς, συντηρώντας τον φαύλο κύκλο της διαταραχής. Αποτελεί μόνη της πλέον κατηγορία,στο ταξινομικό σύστημα του DSM-5(Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition)ως φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών μαζί με άλλες συναφείς διαταραχές.
Η ιδεοληψία, είναι μία ανεπιθύμητη παρεισφρέουσα διεισδυτική σκέψη. Έρχεται αυτόματα χωρίς να είναι επιλογή, χωρίς να έχει λογική. Αυτή η σκέψη, συχνά εμφανίζεται σαν μία εικόνα ιδέα-ανάμνηση, έντονη τάση να κάνει κάποιος κάτι που είναι ”κακό”, μπερδεύει το παρόν με τη φαντασίωση.
Φαίνεται τόσο αληθινή, όσο και οδυνηρή. Υπάρχουν συνέχεια στο μυαλό προτάσεις, όπως: ”Τι θα γινόταν αν;….”, ”Θέλω να το ξεφορτωθώ….”,”Μήπως….;”,”Τι μπορεί να έχει συμβεί αν;…”, Τι μπορεί ακόμα να συμβεί;….” Αυτές οι επίμονες σκέψεις, εμμονές παράγουν φόβο, άγχος, καταστροφή.
Ο καταναγκασμός ή τα τελετουργικά, είναι μία συμπεριφορά που εμφανίζει κάποιος προκειμένου να ανακουφίσει, να μειώσει ή και να αποφύγει την δυσφορία, το άγχος, τον φόβο που προκαλεί ιδεοληψία π.χ. πλύσιμο χεριών, προσευχή, αγιασμός, έλεγχος, εξουδετέρωση. Όλα αυτά συμβαίνουν επαναλαμβανόμενα, σε βαθμό που χάνουν το νόημά τους και καθιστούν το άτομο δυσλειτουργικό, με χαμηλή ποιότητα ζωής, χάνοντας αρκετό χρόνο από την καθημερινότητά του.
Η Συναισθηματική δυσφορία παράγεται όταν τα συναισθήματα ακολουθούν τις ιδεοληψίες. Είναι συναισθήματα που βιώνονται ως γεγονότα, νιώθεις κάτι στο σώμα σου……ταχυκαρδία, μυϊκή σύσπαση, ξηροστομία, κ.τ.λ. Το ονομάζεις ενοχή , για παράδειγμα. Λες: ”αυτό σημαίνει ενοχή. Είμαι ένοχος.” Στη συνέχεια σε αρπάζει η ΙΔΨ και σε πιέζει να εξηγήσεις την ενοχή. Έχεις ήδη ξεκινήσει ένα ατελείωτο νοητικό ταξίδι, όπου προσπαθείς να ανακαλύψεις, τι κακό έκανες για να νοιώθεις τόση ενοχή, μέχρι που καταλήγεις να εφεύρεις κάτι για να αποδώσεις το φταίξιμο σε εσένα.
Άρα, καλώς νοιώθεις ενοχή. Πιθανότητα ,ξυπνάς συχνά με το συναίσθημα της ενοχής και περνάς τη ημέρα σου ανακρίνοντας, δικάζοντας τον εαυτό σου σε μία προσπάθεια να βρεις τον τρόπο να του επιβάλεις την ποινή που αξίζει στο κακό που έκανες.
Ο τρόπος σκέψης που ακολουθούν οι άνθρωποι με ΙΨΔ μοιάζει με τον ακόλουθο :
Μία μέρα, είχες μία σκέψη που δεν σου φάνηκε και πολύ ”σωστή”. Δεν αντιπροσώπευε τις πεποιθήσεις σου, ήταν όμως μία σκέψη σου. Αναρωτιόσουν, γιατί να την έχεις αν δεν την πιστεύεις; Αυτή η ασυμφωνία, ενεργοποίησε ένα συναίσθημα, όχι απλώς μία ελαφριά δυσφορία, αλλά κάποιο είδος ψυχικού πόνου. Όπως κάθε υγιές, λογικό άτομο, προσπάθησες να ξεφορτωθείς αυτόν τον πόνο. Ωστόσο, ό,τι κι αν έκανες, βοήθησε μόνο προσωρινά και μετά ο πόνος ,επέστρεψε δριμύτερος. Όσο περισσότερο προσπαθούσες να μην σκέφτεσαι την ιδεοληπτική σκέψη, τόσο περισσότερες γίνονταν .Όσο πιο πολύ προσπαθούσες να καταπραΰνεις τον πόνο, τόσο πιο πολύ υπέφερες. Όσο πιο πολύ την απέφευγες, τόσο πιο πολύ αναγκαζόσουν να την αντιμετωπίσεις. Προσπάθησες να απαλλαγείς, αλλά δεν τα κατάφερες. Οι κοντινοί σου άνθρωποι, σου έλεγαν: ”Μην ασχολείσαι. Ξέχνα το”.
Κι εσύ, αγανακτούσες που δεν σε καταλάβαιναν, που σε αδικούσαν. Ο κόσμος σου άρχισε να μικραίνει, όσα αγαπούσες άρχισαν να θυμίζουν όσα μισείς κι άρχισες να βλέπεις τον εαυτό σου ως απατεώνα που παριστάνει κάτι άλλο από αυτό που είναι…….
Όταν βλέπεις τον εαυτό σου σαν έναν τέτοιο απατεώνα, μέσα σου βιώνεις έναν διαρκή κι ανελέητο πόνο, ενώ εξωτερικά προσποιείσαι έναν κανονικό λειτουργικό άνθρωπο. Ο απατεώνας είναι μιαρός, επικίνδυνος για τους άλλους και για τον εαυτό σου, διεστραμμένος, χωρίς αγάπη, απομονωμένος, ελλαττωματικός, κακός, ανήθικος και πάνω απ’ όλα δεν έχεις τον έλεγχο…..Δεν είσαι απλώς αγχωμένος, υπάρχει κάτι που σου τρυπάει το μυαλό……
Κατ’ αυτόν τον τρόπο νοιώθουν πολλοί άνθρωποι , όταν φθάνουν στο γραφείο του ειδικού Ψυχικής Υγείας. Μη ξέροντας τι είναι αυτό που τους συμβαίνει. Η παρουσία μιας ιδεοληψίας ή ενός καταναγκασμού, δεν αρκούν για να διαγνωστεί κάποιος με ΙΔΨ. Για να θεωρηθεί μία καταναγκαστική διαταραχή ,θα πρέπει να συντρέχει πρόβλημα στη λειτουργικότητα, χαμηλή ποιότητα ζωής και να χάνει τον χρόνο του με το να ασχολείται με τις ιδεοληψίες και τους καταναγκασμούς του.
Η διάγνωση στο φάσμα της ΙΔΨ δίνεται μόνο και αποκλειστικά από ψυχίατρο . Σίγουρα δεν αρκεί μόνο η φαρμακευτική αγωγή του ψυχιάτρου. Διαταραχή τέτοιου τύπου, αντιμετωπίζεται παράλληλα με ψυχοθεραπεία. Έρευνες έχουν δείξει, ότι καταλληλότερη μορφή ψυχοθεραπείας είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT-Cognitive Behavioral Therapy).
Θυμηθείτε! Δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου. Υπάρχει διέξοδος. Άνθρωποι στο φάσμα της ΙΔΨ μετά από ψυχοθεραπεία, κάποιες φορές και χωρίς φαρμακευτική αγωγή, έχουν καλυτερέψει την ποιότητα της ζωής τους. Δεν ταράζονται από τις ιδεοληψίες και έχουν ελαχιστοποιήσει τους καταναγκασμούς.
”Σεβαστείτε τον εαυτό σας περισσότερο απ’ όλα”
Πυθαγόρας
ΠΗΓΕΣ:
www.episkepsy.gr
