Πώς αυτές οι δύο αυτές ειδικότητες,μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους,και να βοηθήσουν να αντιληφθεί κάποιος,την πάλη  που γίνεται στο σώμα και στο μυαλό.

Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ‘’τσακώσει’’ τον εαυτό μας, να καταπίνει την λύπη, τον θυμό, το άγχος, την αναστάτωση, τον φόβο, σε κάποιο γλυκό, σε κάτι αλμυρό, σε ποσότητες αλόγιστου φαγητού. Είναι εκείνη η περίεργη στιγμή που γίνεται αυτή η σύνδεση μεταξύ συναισθήματος και στομάχου. Έρχεται η παροδική ανακούφιση-κάτι σαν παυσίπονο-αλλά το συναίσθημα παραμένει…..απλά τώρα είναι ‘’μπουκωμένο’’ με αυτό που το ταΐσαμε. Και φυσικά δεν πρόκειται για κάποια υγιή και ελαφριά τροφή…..σας αφήνω να κάνετε την σύνδεσή σας με αυτή την εικόνα….

Aς κάνουμε πρώτα μία μικρή βόλτα στην εγκεφαλική λειτουργία που αφορά τον οργανισμό μας σε σχέση με την διατροφή.

Η διάθεση καθώς και η συμπεριφορά του ανθρώπου, ελέγχονται από κάποιες ουσίες που εκλύονται από τον εγκέφαλο και διατηρούν τον οργανισμό σε εύρρυθμη λειτουργία. Οι ουσίες αυτές λέγονται νευροδιαβιβαστές. Είναι οι ‘’μεταφορείς’’ των μηνυμάτων του εγκεφάλου από νεύρο σε νεύρο. Η παραγωγή των νευροδιαβιβαστών γίνεται με διάφορους τρόπους: έκθεση στον ήλιο, γυμναστική,         συναναστροφές, γέλιο, σέξ και φυσικά και με την κατανάλωση φαγητού. Έτσι, όταν ο οργανισμός τους αντιληφθεί στην τροφή που καταναλώνει, ενεργοποιεί τους ανάλογους μηχανισμούς που θα παράγουν σε μεγαλύτερη ποσότητα κάποιον νευροδιαβιβαστή, έτσι ώστε η κατανάλωση της τροφής να συνοδευτεί με το ανάλογο αποτέλεσμα.

Τροφές που συνδυάζουν υδατάνθρακες και λίπη, εκλύουν  ενδορφίνες ,που προάγουν την  καλή διάθεση, έχουν αναλγητική δράση, δημιουργούν αίσθημα  κορεσμού.

Η σεροτονίνη, όταν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα, η όρεξη είναι μειωμένη. Θυμηθείτε τον εαυτό σας ερωτευμένο……..στη σύνθεση της εν λόγω ορμόνης, συμβάλλουν σημαντικά οι υδατάνθρακες, γι’ αυτό και πολλοί άνθρωποι έλκονται από γλυκά όταν η διάθεσή τους είναι πεσμένη.

Άλλος ένας νευροδιαβιβαστής είναι η ντοπαμίνη, που συμβάλλει στην ετοιμότητα, την εγρήγορση και την ικανοποίηση. Είναι υπεύθυνη για το σύστημα ικανοποίησης-ανταμοιβής που προέρχεται από την απόλαυση. Είναι υπεύθυνη για την δημιουργία εθιστικών συμπεριφορών. Μας εμπλέκει  λοιπόν σε ένα  σύστημα επιδίωξης – απόκτησης – ικανοποίησης με τρόπο που κάνει την απόλαυση να εντυπώνεται όλο και πιο έντονα στη… μνήμη μας. Με το πέρασμα λοιπόν του χρόνου αρχίζει να δημιουργείται η συνήθεια. Αν προσφέρουμε στον εγκέφαλο μας πολύ ισχυρό ερέθισμα (τροφές που προσφέρουν υψηλά επίπεδα απόλαυσης), τα επίπεδα ντοπαμίνης μένουν ψηλά, με αποτέλεσμα να πέφτουν απότομα όταν στερηθούμε την συγκεκριμένη τροφή.

Ο εγκέφαλος λοιπόν μαθαίνει, εκπαιδεύεται, θυμάται, ακόμα και αν δε γίνεται αυτό συνειδητά (με τη βούληση μας).

Έτσι, έχει την ιδιότητα να θυμάται ποιά ουσία ή κατάσταση του προκαλεί εύκολα και γρήγορα (χωρίς πολύ κόπο) την κατάσταση ηρεμίας ή ικανοποίησης, τέρψης, πληρότητας που αποζητάει, και εκπαιδεύεται να ζητάει απαιτητικά, για παράδειγμα, υδατάνθρακες κάθε φορά που ο άνθρωπος δε νιώθει ευτυχισμένος (…πρόκειται για αυτό που πολλοί αποκαλούν “λιγούρα”), ή όταν είναι άυπνος ή όταν νιώθει κόπωση. Με αυτό τον νόμιμο τρόπο, το σώμα μας ‘’εθίζεται’’ στην τροφή και γίνεται έρμαιο της λάθος διαχείρησης των ορμονών του.

Και τώρα ,πώς μπορεί κάποιος να αλλάξει τις συνήθειες αυτές;

Υπάρχει η θεωρία των 21 ημερών του Μάξγουελ Μάλτζ. Ο κύριος αυτός, ήταν ένας αμερικάνος πλαστικός χειρουργός, που στην δεκαετία του ΄60 παρατήρησε πως οι ασθενείς του, μετά από το διάστημα των 21 ημερών ,αποδέχονταν την καινούρια μύτη π.χ. ή τα καινούρια βλέφαρα. Έτσι, άρχισε αυτό να εξαπλώνεται χωρίς να ευσταθεί. Ο άνθρωπος έγραψε αυτό που παρατήρησε λέγοντας ότι αυτό, ήταν το ελάχιστο χρονικό διάστημα για  προσαρμοστεί κάποιος στις αλλαγές.

Σε μία έρευνα όμως της Φίλιππα Λάιλι στο Univercity College of London ,αποκαλύφθηκε ότι χρειάζονται τουλάχιστον 66 ημέρες για να αρχίσει να λειτουργεί αυτόματα μία νέα συνήθεια.

Τι  μπορεί να επηρεάζει όμως το άστατο διατροφικό μας γίγνεσθαι;

Είναι αρκετοί οι παράγοντες που είναι λίγο πολύ γνωστοί σε όλους.

  • Οικογένεια και συνομήλικοι
  • Εικόνα σώματος/Αυτοεκτίμηση
  • Διαφήμιση και Μάρκετινγκ
  • Βιολογικοί παράγοντες
  • Γευστικές προτιμήσεις
  • Πολιτιστικοί και ηθικοί παράγοντες.

Πώς θα κάτσει λοιπόν ο εγκέφαλος στο διατροφικό τιμόνι; Πώς συνήθειες, που κάποτε οδηγούσαν σε ασυνείδητο φαγητό, συμπεριφορές κρυπτοφαγίας (η κατανάλωση  μεγάλης ποσότητας φαγητού γρήγορα και κρυφά από τους άλλους),μπορούν να δώσουν τη θέση τους σε πλάνα  διατροφής, υγείας και απόλαυσης; Φτάνει το μενού, ο έλεγχος και το ζύγισμα από τον ειδικό ή μήπως θέλει και κάποιον άλλο μοχλό διακίνησης; Πόσο ωφέλιμο θα είναι, να μην φορτωθεί κάποιος άλλη μία αποτυχία στη προσπάθεια ελέγχου της διατροφής του;

Εδώ λοιπόν, συνοδοιπορούν δύο ειδικότητες: ο Σύμβουλος Διατροφής και ο Ψυχολόγος/Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας. Ο ένας θα βοηθήσει στα διατροφικά πατήματα και ο άλλος θα βοηθήσει να ανοιχτεί χώρος στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τα νέα δεδομένα, ώστε να αντικατασταθούν τα παλιά μοτίβα.

Οι τροφές που τρώμε έχουν βαθύ αντίκτυπο που υπερβαίνει τη σωματική μας υγεία και πηγαίνει κατευθείαν στην καρδιά της διανοητικής και συναισθηματικής μας σύνθεσης. Παρά τον κατακλυσμό των πληροφοριών που μας έρχονται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων ειδών, και τις μελέτες για την υγιεινή διατροφή, αντιμετωπίζουμε συχνά μια προβληματική αποσύνδεση: τη διαφορά μεταξύ του τι γνωρίζουμε για την υγειινή διατροφή και το πώς τρώμε πραγματικά. Και αυτό που ανακαλύπτουμε καθημερινά, είναι πως οι άνθρωποι καταναλώνουν το συναίσθημά τους. Προκειμένου να μην τον αναγνωρίσουν ,να μην το λύσουν, να μην το αποδεχτούν και κάποιες φορές ακόμα και να αγνοήσουν και την ύπαρξή του, το κάνουν φαγητό.

‘’Μια από τις παλαιότερες περιοχές του εγκεφάλου μας, το μεταιχμιακό σύστημα, απαιτεί άνευ όρων ανταμοιβή. Και το φαγητό είναι μια θαυμάσια απλή ανταμοιβή επειδή είναι συνήθως πάντα διαθέσιμη.” – Καθ. Δρ. habil. Johann Christoph Klotter, πρώην καθηγητής διατροφικής ψυχολογίας και προαγωγής της υγείας στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Fulda (τώρα αποβιώσαντος, σε έκθεση BDSI ).

Αυτό λοιπόν που μας εξηγεί παραπάνω ο καθηγητής, είναι πως αν π.χ. έχουμε περάσει μία δύσκολη εργασιακή ημέρα με σωματικό και νοητικό κάματο, χρειάζεται να δώσουμε ένα μπράβο στο σώμα μας γι αυτό που κατάφερε. Ο πιο εύκολος τρόπος λοιπόν είναι το φαγητό. Το παράδειγμα φαίνεται απλοϊκό, αλλά πίσω από το συμβάν κρύβονται συναισθήματα που μεταφράζονται σε φαγητό και μάλιστα τις περισσότερες φορές αμφιβόλου ποιότητας.

Αυτό που συμβαίνει ενδεχομένως, να έχει βαθύτερα αίτια, συμπεριφορικά περισσότερο και λιγότερο διατροφικά. Αν λοιπόν ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας διαπιστώσει πως κάποιοι από τους νευροδιαβιβαστές, είναι μπλοκαρισμένοι, ο Σύμβουλος Διατροφής μπορεί να εφαρμόσει κάποια tips ,που θα βοηθήσουν επιπλέον. Εκείνο που έχει μεγάλη σημασία, είναι να αντιμετωπιστεί ο άνθρωπος ολιστικά και να λυθεί όποια ‘’παρεξήγηση’’ έχει δημιουργηθεί μεταξύ του ατόμου ,του συναισθήματος και του φαγητού.

Κάποτε, πριν πάρα πολλά χρόνια, το φαγητό είχε την θέση του- ενέργεια, βιταμίνες, διατήρηση  στη ζωή. Τώρα, οι περισσότεροι ψάχνουν την δίαιτα που θα τους κάνει να σταματήσουν να τρώνε για να χάσουν κιλά, να είναι αδύνατοι μέχρι το καλοκαίρι και μετά πάλι ξανά στο ίδιο έργο θεατές.

Η απάντηση, είναι οι εξής ερώτησεις: “Τι μου συμβαίνει πραγματικά;”

“Πεινάω  και τρώω ή είμαι θυμωμένος-λυπημένος-αγχωμένος-μόνος-”

Πριν αποφασίσετε να επισκεφθείτε έναν ειδικό σε θέματα Διατροφής, μιλήστε σ΄ έναν ειδικό σε θέματα ψυχής για το συναίσθημά σας.

“Τίποτα δεν υπάρχει πιο μόνιμο στην ζωή εκτός από την αλλαγή”

Ηράκλειτος

ΠΗΓΕΣ:

Επιμέλεια κειμένου:
Η Επιστημονική Ομάδα της Επί Σ.Κ.Ε.Ψ.Υ.